← Μέρος 1ο ← Μέρος 5ο Μέρος 7ο →
Οι επιστολές του Ζηνόβιεφ και η αίτηση απονομής χάριτος
Η έκθεση του 1989, ισχυρίζεται ότι “παράνομες μέθοδοι πίεσης” (незаконные меры воздействия) ασκήθηκαν κατά των κατηγορουμένων, προκειμένου ν’ αποσπαστούν ομολογίες. Τη σοβαρή αυτή καταγγελία όμως δεν τη στηρίζουν με κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Η έκθεση κάνει αναφορά και σε “ψυχολογική πίεση”.
Το 1956, η Σαφόνοβα [Сафонова], μάρτυρας προς τις κατηγορούσες αρχές, στη δίκη του 1936, και σύζυγος του Ι.Ν. Σμιρνόφ [Ivan Nikitić Smirnov – Иван Никитич Смирнов – 1881 (Μόσχα) – 25.08.1936 (Μόσχα)], κορυφαίου υποστηρικτή του Τρότσκι, κατέθεσε ότι συμφώνησε να δώσει ψευδή μαρτυρία για τρεις λόγους:
“ψυχολογική πίεση”, απειλές προς την οικογένειά της και την επιθυμία της να ομολογήσει “προς το συμφέρον του Κόμματος”
Η Σαμόνοβα ανέφερε πως κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων, οι υπάλληλοι της NKVD έκαναν χρήση μεθόδων όπως ψυχολογική πίεση, απαιτώντας ομολογίες εγκληματικών δραστηριοτήτων, χρήσιμες προς το συμφέρον του κόμματος. (Αποκατάσταση Ι, 86)
Το έγγραφο δεν αναφέρει καθόλου τι ακριβώς εννοεί λέγοντας “ψυχολογική πίεση”. Παρόλο που η πρόταση αυτή φαίνεται να υπαινίσσεται ότι ζητήθηκε από τους κατηγορούμενους να ομολογήσουν πράγματα που ποτέ δεν έκαναν, “για το καλό του Κόμματος”, δεν υποστηρίζει άμεσα πουθενά κάτι τέτοιο. Μια κυρία που, όπως δέχεται και η ίδια, έδωσε ψευδή κατάθεση μια φορά “για το καλό του κόμματος”, ενδέχεται και να το ξανακάνει. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν αυτή η κατάθεσή της έγινε το 1956 όταν γίνονταν οι “αποκαταστάσεις” επί Χρουστσόφ, μπορεί και να ήταν αυτή η ψευδής κατάθεση που έδωσε “για το καλό του Κόμματος”.
Η ίδια η έκθεση “αποκατάστασης” του 1989, διαψεύδει την κατηγορία χρήσης βασανιστηρίων – εάν αυτό σημαίνει “παράνομες μέθοδοι πίεσης”. Συγκεκριμένα αναφέρει τον ίδιο το Ζηνόβιεφ [Grigory Evseyević Zinoviev – Григо́рий Евсе́евич Зино́вьев 23 Σεπτ. 1883 (Ελισάβετγκραντ) – 25 Αυγ. 1936 (Μόσχα)] να δηλώνει ότι η μεταχείρισή του ήταν καλή.
6 Μάη 1935. Ας είχα μόνο μια ελπίδα ότι κάποτε θα μου δινόταν η ευκαιρία να απαλείψω την ενοχή μου, έστω και σε μικρό βαθμό. Στη φυλακή, με μεταχειρίζονται ανθρώπινα, παίρνω φαρμακευτική αγωγή κλπ. Αλλά είμαι ηλικιωμένος πια, είμαι κλονισμένος…
(Αποκατάσταση Ι, 90)
Παραδόξως, δεδομένης της πολιτικής κατεύθυνσης της έκθεσης “αποκατάστασης”, παρατίθεται απόσπασμα του Ζηνόβιεφ, που λέει ότι ελπίζει η “ενοχή” του να συγχωρεθεί, δηλώνοντας πως δεν είναι πια εχθρός (Я больше не враг – 89).
Στην έκθεση “αποκατάστασης” αναφέρεται ότι ο Ζηνόβιεφ έγραψε δύο φορές αυτή τη φράση. Τα έγγραφα του Ζηνόβιεφ είναι ακόμα απόρρητα στη Ρωσία. Φαίνεται όμως πως ο Ζηνόβιεφ ποτέ δεν ισχυρίστηκε στα γραπτά του πως είναι αθώος, αλλιώς τα αποσπάσματα αυτά σίγουρα θα είχαν δημοσιευτεί. Αντίθετα, ο Ζηνόβιεφ θλίβεται για την ενοχή του σε αρκετά εδάφια, παρόλο που οι μόνες περικοπές που έχουν δημοσιευτεί δεν ξεκαθαρίζουν πουθενά για ποιες ακριβώς πράξεις μας γνωστοποιεί την ενοχή του.
Ο Getty είναι ο τελευταίος μελετητής – και όντως ο μόνος κατά τη γραφή του – που του δόθηκε πρόσβαση, μελέτησε και δημοσίευσε έκθεση σχετικά με τα προδικαστικά στοιχεία εναντίον των κατηγορουμένων στη δίκη του 1936. Ο Getty συνόψισε αυτά που βρήκε στα εξής:
Τον Ιούλη [του 1936] ο Κάμενεφ ομολόγησε ότι ήταν μέλος ενός αντεπαναστατικού πυρήνα που σχεδίαζε τρομοκρατική δράση, αλλά αρνήθηκε πως ήταν από τους οργανωτές. Ενέπλεξε τον Ζηνόβιεφ, ότι ήταν πιο βαθιά στην υπόθεση. Μετά από τρεις μέρες, ο Ζηνόβιεφ ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν από τους οπαδούς του, τον Κάρεφ, ο οποίος και τον κατηγόρησε ευθέως. Ο Ζηνόβιεφ ζήτησε να σταματήσει η ανάκριση, επειδή ήθελε να καταθέσει κάτι πάνω σ’ αυτό, που εξελίχτηκε σε πλήρη ομολογία του, ότι σχεδίαζε δολοφονίες και τρομοκρατικές πράξεις. Λίγο αργότερα, παρέδωσε στους ανακριτές του ένα χειρόγραφο κείμενο 540 σελίδων που είχε γράψει στη φυλακή.
Στο κεφάλαιο “Η ποινή που αρμόζει” έγραφε:
“Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό…Είναι γεγονός. Οποιοσδήποτε παίζει με την ιδέα της “αντιπολίτευσης” μέσα σ’ ένα σοσιαλιστικό κράτος, παίζει με την ιδέα του αντεπαναστατικού τρόμου…. Το θέμα αυτό ορθώνεται σαν αιχμηρό ανάγλυφο σ’ όποιον βρεθεί στη θέση μου. Κι αν αύριο γίνει πόλεμος – τότε το θέμα αυτό θα γίνει ένα εκατομμύριο φορές πιο αιχμηρό και πιο μεγάλο. Και όσον αφορά εμένα, το ζήτημα της μακρόχρονης παραμονής μου στη φυλακή έχει ήδη αποφασιστεί, αμετάκλητα. Αναστήσου εκ νεκρών! Ξαναγεννήσου σα μπολσεβίκος! Εξάντλησε τις μέρες που σου μένουν, έχοντας επίγνωση της ενοχής σου, πριν το μεγάλο ταξίδι! Κάνε ό,τι μπορείς, για ν’ απαλείψεις την ενοχή σου”[1]
Επιπλέον, έχουμε τώρα και την αίτηση χάριτος του Ζηνόβιεφ για τη θανατική ποινή, που δημοσιεύτηκε μαζί με εκείνη του Νάταν Λούρε, στο ίδιο φύλο της εφημερίδας Ιζβέστια (известия). Στην αίτηση χάριτος, αναφέρει τα ίδια ακριβώς, ανανεώνοντας την ομολογία της ενοχής του.
Είπα τα πάντα στο προλεταριακό δικαστήριο για τα εγκλήματα που διέπραξα κατά του Κόμματος και κατά της Σοβιετικής εξουσίας. Τα γνωρίζει το Διευθυντήριο (Presidium) της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής. Σας παρακαλώ θερμά να με πιστέψετε ότι δεν είμαι πια εχθρός…
Η εμμονή του Ζηνόβιεφ στην ενοχή του και στο ότι είπε την αλήθεια στην κατάθεσή του στο δικαστήριο, η ιδιωτική του επικοινωνία που επιβεβαιώνει στις Αρχές ότι η μεταχείρισή του ήταν ανθρώπινη και η ανικανότητα – πώς αλλιώς να τη χαρακτηρίσουμε – της Σαφόνοβα να πει ένα πειστικό ψέμα για να στηρίξει την κατηγορία ότι οι κατηγορούμενοι υπέστησαν βασανιστήρια, κι ακόμα η απόδειξη της έκθεσης “αποκατάστασης” των κατηγορουμένων στη δίκη του 1936 που κάνει εξόφθαλμα ψευδή αναφορά όπως δείξαμε πιο πάνω, όλα αυτά συμφωνούν με την υπόθεση ότι οι κατηγορίες και οι καταθέσεις στη δίκη του 1936 δεν ήταν κατασκευασμένες ούτε αποσπάστηκαν με βασανιστήρια.
Γι’ αυτό το λόγο, αυτά χρησιμεύουν σαν επιβεβαιωτικά στοιχεία της κατάθεσης του Όλμπεργκ, ο οποίος βεβαιώνει ότι ο Τρότσκι και ο Σεντόφ συνεργάζονταν με τη ναζιστική κατασκοπεία.
Οι αποδείξεις των αρχείων και το κόκκινο βιβλίο του Σεντόφ
Τον Οκτώβρη του 1936, μετά την πρώτη δίκη της Μόσχας που έγινε τον Αύγουστο, ο Λέον Σεντόφ δημοσίευσε Το κόκκινο βιβλίο για τις Δίκες της Μόσχας στα γαλλικά. Έχουμε ήδη συζητήσει πώς ο Τρότσκι είπε ψέματα στην Επιτροπή Dewey. Σημειώνουμε ακόμα ότι ο Σεντόφ δεν κατάφερε να πει την αλήθεια σ’ αυτό το βιβλίο. Στο κεφάλαιο 9 έγραψε:
Φυσικά οι ρώσοι μπολσεβίκοι-λενινιστές δεν μπήκαν στο, ας πούμε, μπλοκ μου με ούτε μία από τις ομάδες τους.
Και
Η αριστερή αντιπολίτευση πάντα ήταν αδιάλλακτη αντίπαλος κρυφών συνδυασμών και συμφωνιών. Γι’ αυτό το λόγο, το ζήτημα ενός μπλοκ θα μπορούσε μόνο να τεθεί σαν μια ανοιχτή πολιτική πράξη, πλήρως ανοιχτή προς τις μάζες, βασισμένη στην πολιτική του πλατφόρμα. Η ιστορία της 13χρονης πάλης της αριστερής αντιπολίτευσης είναι απόδειξη αυτού. (Σεντόφ, κεφ. 9, ν. 41)
Τονίσαμε πιο πάνω ότι ο Getty απέδειξε πως ο Τρότσκι και γνώριζε αλλά και ενέκρινε την ύπαρξη του μπλοκ αλλά είπε ψέματα γι’ αυτό στην Επιτροπή Ντιούι. Επομένως, ο Σεντόφ, εδώ λέει ψέματα. Ο τροτσκιστής ερευνητής Pierre Broué [08.05.1926 – 26.07.2005] , το αναγνώρισε κι αυτός. Αφού παραθέτει τη διάψευση του Σεντόφ ότι δεν υφίστατο κανένα μπλοκ, ο Broué έγραψε:
Ce texte, écrit au lendemain du premier procès de Moscou, est en totale contradiction avec le document à l’encre sympathique de 1932 de la main de Sedov attestant l’existence du “bloc” et des pourparlers qu’il mène avec les “trotskyists” d’ U.R.S.S., avec la lettre de Trotsky approvant la constitution du “bloc” en tant qu’alliance et non fusion, avec les commentaires de Trotsky cités plus haus (95). (Broué 29)
[Το κείμενο αυτό, που γράφτηκε ακριβώς μετά την πρώτη δίκη της Μόσχας, βρίσκεται σε πλήρη αντιδιαστολή με το έγγραφο αόρατης μελάνης του 1932, γραμμένο από το χέρι του Σεντόφ, που μαρτυράει την ύπαρξη του “μπλοκ”, με τις συνομιλίες που κάνει με τους “τροτσκιστές” στην ΕΣΣΔ, με το γράμμα του Τρότσκι που εγκρίνει τη σύσταση του “μπλοκ” εν είδει συμμαχίας κι όχι ενσωμάτωσης, με τα σχόλια του Τρότσκι που αναφέρονται παραπάνω (95) (Broué 29)]·
Όμως ο Broué εγκαταλείπει την αντικειμενική ματιά του όταν γράφει στην επόμενη παράγραφο:
A quoi eût servi en 1936 de reconnaître l’existence d’un bloc éphémère en 1932 ?
(Σε τι θα χρησίμευε ν’ αναγνωρίσουμε το 1936 την ύπαρξη ενός εφήμερου μπλοκ του 1932;)
Είναι αλήθεια ότι ο Broué δεν ήξερε εάν όντως το μπλοκ ήταν εφήμερο ή αν υπήρξε μόνο το 1932. Για σιγουριά πάντως, το μόνο αποδεικτικό στοιχείο για την ύπαρξη του μπλοκ έχει χρονολογία του 1932 και βρίσκεται στο αρχείο Τρότσκι στο Χάρβαρντ. Όμως το αρχείο αυτό έχει υποστεί “εκκαθάριση”! Ούτε ο Broué ούτε κανείς άλλος δεν μπορεί να ξέρει τι στοιχεία υπήρχαν μέσα σ’ αυτό το αρχείο και για πόσο καιρό υπήρχε το μπλοκ. Προφανώς ο Broué υπέθετε, πίστευε ή ακόμα και θα ήθελε αυτό το μπλοκ να ήταν εφήμερο για χάρη της υστεροφημίας του Τρότσκι και του Σεντόφ.
Ο Σεντόφ έγραψε ακόμα πως “ο συγγραφέας αυτών των γραμμών κρατά τον εαυτό του μακριά από την ενεργό πολιτική” (στον πρόλογο της γαλλικής έκδοσης).
Ξέρουμε πως κι αυτό είναι λάθος. Ο Σεντόφ βοηθούσε συστηματικά την πολιτική δουλειά του πατέρα του, πολύ πριν το 1936. Ο Getty αποκάλυψε υλικό μεσ’ στο αρχείο Τρότσκι στο Χάρβαρντ, που έδειχνε ότι ο Σεντόφ όσο έμενε στη Γερμανία βοηθούσε τον πατέρα του να διατηρεί επαφές με τα άτομα που περνούσαν τα σύνορα, προς και από την ΕΣΣΔ. Εφόσον ο Σεντόφ μετακόμισε από το Βερολίνο στο Παρίσι λίγο προτού πάρει την εξουσία ο Χίτλερ το 1933, σημαίνει ότι η πολιτική του δραστηριότητα χρονολογείται πριν απ’ αυτή τη χρονιά.
Σύμφωνα με αρχειακό υλικό των πρώην σοβιετικών αρχείων, ο Μαρκ Ζμπορόφσκι, πράκτορας της NKVD που έγινε έμπιστο πρόσωπο του Σεντόφ, ανέφερε στις ανακριτικές αρχές ότι ο Σεντόφ τον Ιούνη του 1936, του είχε προτείνει να πάει στην ΕΣΣΔ για παράνομη τροτσκιστική δουλειά (Ο Ζμπορόφσκι αρνήθηκε). Ο Ζμπορόφσκι ήταν ο βοηθός του Σεντόφ στη συγγραφή του “Κόκκινου βιβλίου”.[2]
“Κανείς δε λέει ψέματα όταν η αλήθεια βρίσκεται με το μέρος του”.
Το ότι ο Τρότσκι είχε πράγματα να κρύψει είναι αναπόφευκτο συμπέρασμα. Επιπλέον, τα εσκεμμένα ψέματα του Τρότσκι και του Σεντόφ στις προσπάθειές τους να αντικρούσουν τις εναντίον τους κατηγορίες στη δίκη του 1936, δεν υπονομεύουν μόνο τη δική τους αξιοπιστία. Αντίθετα, συμφωνούν με την υπόθεση ότι οι μαρτυρίες στη δίκη του 1936 ήταν γενικά ακριβείς. Τα αρχειακά έγγραφα που αναλύσαμε πιο πάνω επίσης συμφωνούν με την υπόθεση αυτή.
← Μέρος 1ο ← Μέρος 5ο Μέρος 7ο →
————————————-
[1] J. Arch Getty and Oleg V. Naumov, Yezhov. The Rise of Stalin’s “Iron Fist.” New Haven: Yale University Press, 2008, p. 191. Zinoviev’s 540-page confession “Zasluzhennyi prigovor” in two parts has recently been declassified as a part of Ezhov’s file. The archival identifiers of this document are the same as those cited by Getty.
(Η ομολογία-κατάθεση του Ζηνόβιεφ, 540 σελίδες, “Zasluzhennyi prigovor” σε δύο τόμους, αποχαρακτηρίστηκε πρόσφατα ως μέρος της δικογραφίας του Γεζόφ. Οι κωδικοί αρχειακής αναγνώρισης είναι οι ίδιοι που αναφέρει ο Getty)
See <http://www.rusarchives.ru/secret/bul5/70.shtml>. At this writing it appears that Getty is the only scholar to mention this material
[2] J. Arch Getty, “Trotsky in Exile: The Founding of the Fourth International.” Soviet Studies 38, 1 (January, 1986), 27; Victor Serge, “Obituary: Leon Sedov,” originally published February 21, 1938, at <http://www.marxists.org/archive/serge/1938/02/sedov.htm>; Zborowski report, Volkogonov Archive; John Costello and Oleg Tsarev, Deadly Illusions (NY: Crown, 1993), 282.
Tsarev, a KGB officer, obtained privileged access to Trotsky’s files in former Soviet archives that have since been reclassified.
(Ο Τσάρεφ, ένας αξιωματούχος της KGB, απέκτησε προνομιακή πρόσβαση στο φάκελο Τρότσκι στα πρώην σοβιετικά αρχεία, που από τότε ξαναχαρακτηρίστηκαν απόρρητα)