← Μέρος 1ο ← Μέρος 7o Μέρος 9ο →
Σεστόφ
[Alexei Alexandrović Shestov – Алексей Александрович Шестов –
1896 (Τούλα, Ρωσ. Αυτοκρ.) – 01.02.1937 (Μόσχα, ΕΣΣΔ)]
Στη συνάντησή μου με τον Σεντόφ, τον ρώτησα ποιες ήταν οι ειδικές αποστολές που είχε αναθέσει σε μας τους τροτσκιστές, ο αρχηγός μας ο Τρότσκι. Ο Σεντόφ αρχίζοντας να μιλάει, μου είπε ότι με το να καθόμαστε και να σφυρίζουμε περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή, δεν κάνουμε τίποτα. Πρέπει να προχωρήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις και τα μέσα που διαθέτουμε, σε ενεργό πολιτική δράση, δυσφημίζοντας την ηγεσία του Στάλιν και την πολιτική του.
Στη συνέχεια, ο Σεντόφ είπε ότι σύμφωνα με τον πατέρα του, ο μόνος σωστός τρόπος, δύσκολος αλλά σίγουρος, θα ήταν να απομακρύνουμε τον Στάλιν και τους άλλους αρχηγούς από την εξουσία μέσω τρομοκρατικών ενεργειών…
Όταν είδε ότι μου έκαναν εντύπωση τα λόγια του, άλλαξε θέμα συζήτησης. Με ρώτησε αν ξέρω κανέναν από τους διευθυντές γερμανικών εταιριών, και συγκεκριμένα τον Dehlmann.
Του είπα ότι πράγματι θυμόμουν αυτό το όνομα, ότι ήταν διευθυντής της εταιρείας Fröhlich-Klüpfel-Dehlmann.
Η εταιρία αυτή, στο πλαίσιο μιας σύμβασης, παρείχε τεχνική υποστήριξη στα μεταλλεία του Κούζμπας [Кузбасс], που υποχωρούσε το έδαφος. Ο Σεντόφ με συμβούλεψε να έρθω σε επαφή μ’ αυτή την εταιρία και να γνωριστώ με τον Herr Dehlmann.
Τον ρώτησα, για ποιο λόγο πρέπει να έρθω σε επαφή μαζί του. Μου είπε ότι αυτή η εταιρία μας βοηθάει να στέλνουμε αλληλογραφία στη Σοβιετική Ένωση. Μετά τον ρώτησα: «Δηλαδή με συμβουλεύεις να κάνω συμφωνία με την εταιρία;» Και μου είπε: «Και πού το βλέπεις το κακό; πρέπει να καταλάβεις ότι αν αυτοί μας κάνουν μια χάρη, γιατί κι εμείς να μην ανταποδώσουμε αυτή τη χάρη, παρέχοντάς τους κάποιες πληροφορίες;»
Και του είπα: «τώρα μου προτείνεις ανοιχτά να γίνω καταδότης». Ανασήκωσε τους ώμους του και μου είπε: «Είναι χαζό να χρησιμοποιείς τέτοιες λέξεις. Σε μια μάχη είναι παράλογο να είσαι τόσο φοβητσιάρης…
Συνάντησα τον Σμιρνόφ περί τα μέσα Ιούλη, και με ρώτησε ωμά: «Πώς αισθάνεσαι γενικά;» του είπα ότι δεν τρέχει τίποτα με τη διάθεσή μου, ό,τι μας είπε ο αρχηγός μας ο Τρότσκι – στεκόμαστε προσοχή και περιμένουμε διαταγές. Τον έπιασα από τον ώμο και του είπα: Όμως Ιβάν Νίκιτιτς, ο Σεντόφ μου ανέθεσε να έρθω σ’ επαφή με την εταιρία Fröhlich-Klüpfel-Dehlmann…. αυτοί ασχολούνται με κατασκοπεία και δολιοφθορές στο Κούζμπας. Έτσι όμως, του είπα, γίνομαι ρουφιάνος και σαμποτέρ. Σ’ αυτό μου απάντησε: «Σταμάτα να πετάς τέτοιες κουβέντες, άκου ρουφιάνος και σαμποτέρ…» Και είπε: “Πού το βλέπεις το τρομερό να βάλεις και γερμανούς δολιοφθορείς σ’ αυτή τη δουλειά;…». Επέμενε ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Μετά απ’ αυτή τη συζήτηση, δέχτηκα να έρθω σ’ επαφή μ’ αυτή την εταιρία. (235-236).
Ρομ
[Vladimir Georgiyević Romm – Владимир Георгиевич Ромм –
Μάης 1896 (Βίλνιους) – 08.03.1937 (Μόσχα)]
Ο Ρομ κατέθεσε πως είχε συναντηθεί με τον Σεντόφ και τον Τρότσκι προσωπικά μεταφέροντας μηνύματα από και προς αυτούς και στον Ράντεκ. Εδώ παραθέτουμε μόνο τη συνάντησή του, κατ’ ιδίαν με τον Σεντόφ.
Βισίνσκι: Πες μας πώς έλαβες το γράμμα από τον Τρότσκι, ποιες εντολές σου δόθηκαν, και πώς διεκπεραίωσες αυτές τις εντολές;
Ρομ: Το καλοκαίρι του 1931, περνώντας από το Βερολίνο, συνάντησα τον Πούτνα, που προσφέρθηκε να με φέρει σε επαφή με τον Σεντόφ. Συνάντησα τον Σεντόφ και απαντώντας στην ερώτησή του αν είχα προετοιμαστεί, σε περίπτωση ανάγκης, να χρησιμέψω σα σύνδεσμος με τον Ράντεκ, είπα ότι δέχομαι και του έδωσα τις διευθύνσεις μου στο Παρίσι και στη Γενεύη.
Λίγες μέρες προτού φύγω για τη Γενεύη, καθώς ήμουν στο Παρίσι, έλαβα ένα γράμμα που ταχυδρομήθηκε από το Παρίσι, και περιείχε ένα σημείωμα από τον Σεντόφ, ζητώντας μου να μεταφέρω μια κλειστή επιστολή σε φάκελο στο Ράντεκ. Πήρα αυτό το γράμμα μαζί μου στη Γενεύη και το παρέδωσα στο Ράντεκ όταν τον συνάντησα. (137-138)
Ο Ρομ φαίνεται πως λειτούργησε κυρίως σαν ταχυδρομητής. Οι συνομιλίες του με τον Τρότσκι και τον Σεντόφ αφορούσαν το σχέδιο του Τρότσκι, δηλαδή χρησιμοποιώντας τις δυνάμεις που είχε, να εγγυηθεί την ήττα της ΕΣΣΔ σε έναν πόλεμο με τη Γερμανία με σκοπό να γίνει πιο εύκολη η άνοδός του στην εξουσία. Ο Ρομ είπε ότι συναντήθηκε ο ίδιος προσωπικά με τον Τρότσκι στο Δάσος της Βουλώνης (Bois de Boulogne) στο Παρίσι, τέλη Ιούλη του 1933.
Βισίνσκι: Για ποιο λόγο σε συνάντησε ο Τρότσκι;
Ρομ: Απ’ όσο κατάλαβα, για να επιβεβαιώσει ρητά τις οδηγίες που περιείχε το γράμμα που μετέφερα στη Μόσχα. Ξεκίνησε την κουβέντα με το ζήτημα της οργάνωσης ενός παράλληλου πυρήνα. Μου είπε ότι υπήρχε κίνδυνος επικράτησης των ζηνοβιεφικών, αλλά ο κίνδυνος αυτός θα ήταν μεγάλος μόνο αν οι τροτσκιστές δεν έδειχναν την πρέπουσα δραστηριότητα. Ήταν λοιπόν σύμφωνος με την ιδέα του παράλληλου πυρήνα, αλλά μόνο με τις απαραίτητες προϋποθέσεις, ότι το μπλοκ με τους ζηνοβιεφικούς θα ήταν διατηρήσιμο και ότι ο παράλληλος πυρήνας δε θα έμενε αδρανής αλλά θα κινούταν δραστήρια συγκεντρώνοντας στις τάξεις του τα πιο γενναία στελέχη.
Στη συνέχεια μου είπε ότι όχι μόνο οι τρομοκρατικές ενέργειες αλλά και τα σαμποτάζ στη βιομηχανία όπως και γενικά στην εθνική οικονομία, ήταν ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας. Είπε πως φαίνεται να υπάρχει ακόμα κάποιος δισταγμός σ’ αυτό το σημείο, αλλά πρέπει να γίνει σε όλους κατανοητό ότι η απώλεια ζωών είναι αναπόφευκτη στις περιπτώσεις σαμποτάζ, αλλά το κύριο θέμα μας είναι, μέσω μιας σειράς δολιοφθορών, να υπονομεύσουμε την εμπιστοσύνη του λαού στο πενταετές πρόγραμμα του Στάλιν για τις νέες τεχνολογίες και μ’ αυτόν τον τρόπο να υπονομευτεί η εμπιστοσύνη προς την ηγεσία του Κόμματος.
Δίνοντας έμφαση στην αναγκαιότητα ακραίων μέτρων, ο Τρότσκι ανέφερε το λατινικό ρητό για την αποτελεσματικότητα: “ό,τι δε μπορεί να θεραπεύσει η ιατρική, θα το θεραπεύσει το σίδερο, κι ό,τι δε μπορεί να θεραπεύσει το σίδερο, θα το θεραπεύσει η φωτιά”.
Θυμάμαι, κάπως αμήχανα του είπα πως όλ’ αυτά θα έθεταν σε κίνδυνο την αμυντική ικανότητα της χώρας, σε περίπτωση που, με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, υπήρχε ο κίνδυνος πολέμου και ιδιαίτερα ο κίνδυνος επίθεσης της Γερμανίας εναντίον της ΕΣΣΔ, και η κατάσταση τότε θα γινόταν ακόμα πιο σοβαρή. Σ’ αυτή την ερώτηση δεν πήρα ολοκληρωμένη απάντηση, αλλά ο Τρότσκι άφησε να εννοηθεί ότι ακριβώς η αυξανόμενη οξύτητα ενός πολεμικού κινδύνου θα μπορούσε με τη σειρά της να οδηγήσει σε ηττοπάθεια.(141-142)
Η συνάντηση του Ρομ με τον Σεντόφ στο Παρίσι τον Απρίλη του 1934 έγινε πάνω στο ίδιο θέμα.
Ο Σεντόφ μου είπε ότι με την ευκαιρία που θα πήγαινα στην Αμερική, ο Τρότσκι ζήτησε να πάρω πληροφορίες για το αν υπήρχε καμιά ενδιαφέρουσα εξέλιξη στη σφαίρα των σοβιετο-αμερικανικών σχέσεων. Όταν ρώτησα γιατί αυτό ήταν τόσο σημαντικό, ο Σεντόφ μου είπε: «Έχει σχέση με τις κινήσεις του Τρότσκι σε περίπτωση ήττας της ΕΣΣΔ. Το πότε ακριβώς θα κηρυχθεί ο πόλεμος από την Γερμανία και την Ιαπωνία κατά της ΕΣΣΔ, εξαρτάται εν μέρει και από την κατάσταση των σοβιετο-αμερικανικών σχέσεων· και κάτι τέτοιο δε μπορεί να μην ενδιαφέρει τον Τρότσκι». (144)
Αξιολόγηση των αποδείξεων
Ο Πιατακόφ κατέθεσε λεπτομερώς ότι μίλησε προσωπικά με τον Τρότσκι, ο οποίος του έδωσε επιστολές που αφορούσαν τις συμφωνίες που έκανε ο Τρότσκι με τη Γερμανία και την Ιαπωνία.
Το ίδιο κι ο Ράντεκ, που είπε ότι κουβέντιασε με τον Τρότσκι τις συμφωνίες που έκανε και με τη Γερμανία και με την Ιαπωνία. Ο Βλαντιμίρ Ρομ, σοβιετικός δημοσιογράφος, κατέθεσε ότι μετέφερε αλληλογραφία μεταξύ του Τρότσκι και του Ράντεκ κρυμμένη σε ένα βιβλίο.
Όπως ξέρουμε, ο Getty είπε ότι ο Τρότσκι είχε στείλει γράμματα στους Ράντεκ, Σοκόλνικοφ, Πρεομπραζένσκι και άλλους, το 1932.
Προφανώς, το αρχείο Τρότσκι στο Χάρβαρντ δεν μπορεί να μας διαφωτίσει αν αυτοί οι “άλλοι” περιελάμβαναν και τον Πιατακόφ, ούτε αν ο Τρότσκι συνέχιζε να στέλνει γράμματα προς τους οπαδούς του στην ΕΣΣΔ μετά το 1932.
Ο Σεστόφ είπε ότι έλαβε οδηγίες από τον Τρότσκι μέσω προσωπικής συνάντησής του με τον Σεντόφ.
Ο Πιατακόφ ανέφερε ότι του είπε ο Σεντόφ να κάνει παραγγελίες σε γερμανικές εταιρίες, για να μπουν λεφτά στο ταμείο του Τρότσκι.
Ο αμερικάνος μηχανικός John Littlepage[1] διάβασε αυτήν την παράγραφο των πρακτικών της δίκης κι έγραψε ότι είναι αξιόπιστη. Ο Littlepage, ανέφερε, ότι όταν ήταν στο Βερολίνο το 1931, είχε ακούσει για απάτες, που γίνονταν από ρώσους εμιγκρέδες που δούλευαν για σοβιετικές εταιρίες και παράγγελναν άχρηστο εξοπλισμό εξόρυξης για ορυχεία. Είπε ότι αν ο Πιατακόφ, όντως είχε κάνει τέτοιες παραγγελίες σε γερμανικές εταιρίες δεν θα του φαινόταν παράξενο, επομένως η ιστορία του Πιατακόφ δεν του φάνηκε διόλου απίθανη.
← Μέρος 1ο ← Μέρος 7o Μέρος 9ο →
[1] John D. Littlepage with Demaree Bess, In Search of Soviet Gold. New York: Harcourt, Brace & Co,1938, pp. 102-3. According to the late Prof. John N. Hazard of Columbia University Littlepage, was an anticommunist but basically apolitical engineer who had no reason to lie to make the Soviet charges “look good.” As a student of Soviet law Hazard stayed with the Littlepage family in Moscow in the mid-1930s. (Hazard interv. by Furr April 1981)
μετάφραση:
John D. Littlepage with Demaree Bess, In Search of Soviet Gold. New York: Harcourt, Brace & Co,1938, pp. 102-3.
Σύμφωνα με τον αποθανόντα καθηγητή John N. Hazard του πανεπιστημίου Κολούμπια, ο Littlepage ήταν αντικομμουνιστής, βασικά όμως ήταν απολιτίκ μηχανικός, που δεν είχε λόγους να πει ψέματα για να δικαιολογήσει τις σοβιετικές απαγγελίες κατηγοριών. Ο Hazard, σαν φοιτητής του σοβιετικού νομικού δικαίου, έμεινε με την οικογένεια του Littlepage στη Μόσχα, στα μέσα της δεκαετίας του 1930. (Συνέντευξη του Hazard στον Furr, Απρίλης 1981)